Quan Ba?ng -Doa`n hie^'m hoi, chi? -Du+o+.c mo^.t mi`nh -Die^?m la` con ga'i. Tha^'y Quy`nh ta`i tri' tro^.i ho+n ta^'t ca? -Da'm mo^n sinh, ngu+o+`i tha^`y ho.c va` ngu+o+`i cha a^'y muo^'n ta'c tha`nh duye^n -Do^i lu+'a. Trong lo`ng va` ngoa`i ma(.t, -Die^?m va` Quy`nh -Da~ to? ra y' ho+.p ta^m -Da^`u. Nhu+ng -Do^i trai ga'i ti'nh ne^'t kha'c thu+o+`ng. Quy`nh thi` tinh nghi.ch, co`n -Die^?m cu~ng kho^ng pha?i tay vu+`a. Nha^'t la` -Die^?m ca`ng ga^`n Quy`nh, ye^u Quy`nh, co^ ca`ng hay ti`m ca'ch tre^u cho.c.

             Mo^.t ho^m Quy`nh tha^'y -Die^?m ngo^`i kha^u, la^n la mang sa'ch to+'i, ngo^`i ca'ch mo^.t ta^'m re`m mo?ng giu+~a hai cu+?a so^? tro^ng ra sa^n. -Die^?m lie^'c ma('t nhi`n Quy`nh, -Doa.n tu?m ti?m -Do.c mo^.t ca^u:

             Hai ngu+o+`i ngo^`i be^n hai cu+?a so^? song song ¹

             Quy`nh suy nghi~ ca('n ba^.t ma'u mo^i, kho^ng ti`m ra chu+~ -Do^'i la.i, -Da`nh mang sa'ch la?ng ra cho^~ kha'c.

             La.i mo^.t buo^?i chie^`u, tha^`y sai Quy`nh -Di co' vie^.c, to^'i ve^` muo^.n pha?i go.i co^?ng. Cho' du+~ trong nha` ngo+~ ke? la., nha?y xo^? ra. Quy`nh vo^.i tre`o to't le^n ca^y ca^.y o+? go'c vu+o+`n. -Die^?m soi -De`n, mo+? co^?ng tha^'y va^.y, tra'ch Quy`nh ve^` khuya. Tha'ch -Do^'i -Du+o+.c mo+'i mo+? cu+?a. Ro^`i ra ve^' -Do^'i nhu+ sau:

             Tha(`ng Quy`nh ngo^`i tre^n ca^y ca^.y, da'i -Do? ho^`ng ho^`ng.

             Kho' -Do^'i o+? cho^~ ho^`ng la` qua? ho^`ng, ma`u ho^`ng ma` ho^`ng la.i cu`ng ho. vo+'i ca^.y.

             Quy`nh ti.t luo^n. -De^'n nu+?a -De^m mo+'i -Du+o+.c -Die^?m nho^'t cho' mo+? cu+?a cho va`o nha`.

             Ro^`i mo^.t ho^m kha'c, tha^'y Quy`nh tu+` pho^' Mi'a (So+n Ta^y) ve^`, -Die^?m -Do.c tre^u:

             Le^n pho^' Mi'a, ga(.p co^ ha`ng ma^.t, ca^`m tay ke.o la.i ² ho?i tha(m -Du+o+`ng.

             Quy`nh loay hoay mu+o+'t mo^` ho^i, kho^ng ta`i na`o ti`m no^?i chu+~ tu+o+ng u+'ng -De^? "cho.i" la.i vo+'i mi'a - ma^.t - ke.o - -Du+o+`ng la` bo^'n a^m kha'c nhau cu`ng chi? va`o mo^.t cha^'t co' nghi~a ga^`n nhu+ nhau. La^`n sau nu+~a va`o tie^'t gia'p te^'t nguye^n -Da'n, tro+`i mu+a ra? ri'ch, co^ -Die^?m ngo^`i go'i nem. Tro^ng tha^'y Quy`nh -Do^.i mu+a -Di mua ru+o+.u ve^`, co^ ba?o, muo^'n nha('m nem thi` ngo^`i xuo^'ng cu`ng go'i vo+'i co^. Quy`nh tra? lo+`i: Cha? (cha(?ng) thi'ch nem, chi? thi'ch gio`. Co^ -Die^?m cu+o+`i: -Do^'i -Du+o+.c ca^u na`y thi` cho a(n gio`:

             Tro+`i mu+a -Da^'t thi.t tro+n nhu+ mo+~, gio` (la^`n) -De^'n ha`ng nem, cha? muo^'n a(n.

             Quy`nh chi.u. The^' la` la.i thua the^m keo nu+~a.

             Quy`nh tuy phu.c ta`i -Die^?m song va^~n kho^ng u+a ca'i ti'nh cho+i chu+~a sa^u cay. Lu+.a ho^m -Die^?m sa('p -Di cho+., Quy`nh -Dem ma^'y -Do^`ng tie^`n go'i va`o mo^.t to+` gia^'y, giu'i va`o tay -Die^?m. -Die^?m gio+? ra, tha^'y ma?nh thu+ vie^'t co' hai chu+~ "ca` cuo^'ng", hie^?u ngay ra(`ng ngu+o+`i gu+?i mua con ca` cuo^'ng co^'t ngu. y' xo? mi`nh <sup>3</sup>. -De^'n cho+. mua ba'n xong, -Die^?m be^ luo^n ve^` mo^.t go'c ro^? cuo^'ng ca`. Quy`nh ba('t -De^`n, -Die^?m -Die^`m nhie^n no'i:

             - Anh kho^ng da(.n mo^`m ma` trao gia^'y. To^i nhi`n chu+~, mua cuo^'ng ca` la` -Du'ng, co`n ba('t -De^`n no^~i gi`?

             -Du'ng va^.y, chu+~ nho - xem tu+` be^n pha?i sang be^n tra'i - ca` cuo^'ng pha?i -Do.c tha`nh cuo^'ng ca`. Quy`nh cha(?ng co`n ca'ch gi` ca~i la.i, -Da`nh cu+o+`i tru+`.

             Bie^'t co^ ga'i cha(?ng pha?i tay vu+`a, bi. thua lie^`n ma^'y phen, Quy`nh -Da^m ra lie^`u li~nh. Mo^.t to^'i, -Die^?m giu~ chie^'u buo^ng ma`n toan -Di ngu?, nhu+ng que^n chu+a -Do'ng cu+?a chuo^`ng ga`, pha?i cha.y xuo^'ng be^'p. Quy`nh thu+`a co+ -Do^.t nha^.p, tre`o le^n giu+o+`ng na(`m tru+o+'c. Lu'c quay va`o, trong buo^`ng to^'i cha(?ng de` -Die^?m so+` pha?i ... cu?a Quy`nh. -Die^?m tha('p -De`n sa'ng, nghie^m gio.ng -Duo^?i Quy`nh ra kho?i ma`n va` -Do.c mo^.t ca^u, do.a ra(`ng la^`n na`y kho^ng -Do^'i -Du+o+.c se~ bi. ma'ch tha^`y ho.c ve^` to^.i sa`m so+?.

             Ca^u cu?a -Die^?m nhu+ the^' na`y:

             Tru+o+'ng no^.i vo^ phong pha`m tu+. la^.p.

             Nghi~a la`: Trong ma`n kho^ng co' gio' ma` tu+. nhie^n buo^`m du+.ng le^n.

             May cho Quy`nh la^`n a^'y xua^'t kha^?u ngay tu+'c kha('c:

             Hung trung ba^'t vu~ thu?y tru+o+`ng lu+u.

             Nghi~a la`: Trong bu.ng kho^ng co' mu+a ma` nu+o+'c va^~n cha?y da`i.

             Ca^u -Do^'i kha' chi?nh, nho+` va^.y -Die^?m tha cho, kho^ng -Dem chuye^.n ma'ch vo+'i quan Ba?ng.

             The^' ro^`i Quy`nh va^~n kho^ng chu+`a. Buo^?i chie^`u ho^m sau, trong lu'c -Die^?m -Dang ta('m, Quy`nh go~ cu+?a na(`ng na(.c -Do`i va`o xem. -Die^?m nghi~ bu.ng "pha?i cho anh cha`ng ba^'t tri. na`y mo^.t ca^u tha^.t ho'c bu'a mo+'i -Du+o+.c !"

             Be`n no'i vo.ng ra:

             - Da tra('ng vo^~ bi` ba.ch !

             La.i co`n tha'ch gia` ra(`ng ne^'u -Do^'i -Du+o+.c, sa(~n sa`ng mo+? cu+?a cho va`o. Ne^'u kho^ng -Do^'i -Du+o+.c thi` la^`n sau pha?i xa'ch nu+o+'c cho "chi." ta('m. Tra^`n -Do+`i chu+a tha^'y ca^u chu+~ na`o oa'i oa(m nhu+ va^.y ! Bi` ba.ch, chu+~ Ha'n nghi~a la` da tra('ng. Da tra('ng vo^~ bi` ba.ch: -Da~ kho' ti`m chu+~, ti`m nghi~a, la.i co`n pha?i ti`m cho -Du+o+.c tie^'ng tu+o+.ng thanh nu+~a. -De^'n lu'c -Die^?m -Da~ thay xong qua^`n a'o bu+o+'c ra kho?i buo^`ng ta('m, tha^'y Quy`nh va^~n co`n -Du+'ng tro+ nhu+ pho^~ng -Da' ...

             Tha^'m thoa't Quy`nh a(n ho.c o+? nha` quan Ba?ng vu+`a tro`n mo^.t na(m. Ve^` ta`i tri' tho^ng minh, ma^~n tie^.p, ve^` ho.c lu+.c va(n hay, chu+~ to^'t, quan Ba?ng kho^ng pha`n na`n Quy`nh -Die^`u gi`. Nhu+ng ca'i y' -Di.nh cha^'m ngu+o+`i mo^n sinh que^ xu+' Thanh na`y la`m con re^? ho. -Doa`n thi` du+o+`ng nhu+ kho^ng co`n ma(.n ma` nhu+ buo^?i ban -Da^`u. Quy`nh kho^ng muo^'n tie^'n tha^n ba(`ng con -Du+o+`ng co^ng danh cu+' nghie^.p. Ho+n nu+~a, ti'nh khi' la.i kha'c thu+o+`ng, vu+o+.t ra ngoa`i khuo^n kho^? le^~ gia'o, nho phong ... -Die^?m tuy va^~n me^'n phu.c Quy`nh, song cu~ng gio^'ng cha, co^ linh ca?m tha^'y giu+~a con ngu+o+`i a^'y va` mi`nh co' mo^.t qua~ng ca'ch trong -Du+o+`ng -Do+`i, kho' tro+? tha`nh -Do^i ba.n. Va`o mo^.t nga`y -Da^`u xua^n, -Die^?m ru? Quy`nh -Di ho^.i ha'i lo^.c. -Die^?m ha'i mo^.t ca`nh xu+o+ng ro^`ng trao cho Quy`nh va` khu'c kha('c -Do.c:

             Ca^y xu+o+ng ro^`ng tro^`ng -Da^'t ra('n,
                         long va^~n hoa`n long ⁴

             Quy`nh nghe, co' y' gia^.n. The^' na`y -Da^u pha?i co+.t nha? vui -Du`a? Ngu+o+`i ta vi' mi`nh nhu+ loa`i xu+o+ng ro^`ng gai go'c chi? quen tro^`ng o+? -Da^'t ra('n o+? bo+`, o+? bu.i, kha'c na`o ke? ma^'t ne^'t, ba^'t thu. gia'o. Cho ne^n ke? a^'y -Dem tro^`ng va`o nha` quan cu~ng gio^'ng loa`i ca^y kia la. -Da^'t kho^ng the^? be'n re^?, be^`n go^'c, "long va^~n hoa`n long" chu+' gi`? -Du+o+.c, -Da~ the^', ta co`n nga^`n nga.i gi` ma` kho^ng no'i tuo^'t cho ho. bie^'t. Quy`nh giao he.n tru+o+'c vo+'i -Die^?m: "-Du+`ng tra'ch la` xa^'c xu+o+.c nhe' !" Ro^`i -Do^'i:

             Qua? du+a chuo^.t tuo^.t tha(?ng gang,
                         thu+? cho+i thi` thu+? ⁵

             -Do^i ca^u -Do^'i cho.i nhau chan cha't, hai ngu+o+`i la^`n na`y nu+~a, ma(.t -Do^'i ma(.t, -De^`u ca?m tha^'y ca.n chu+~ ca.n nghi~a ma` cu~ng ca.n no^'t ti`nh !

             Ho^m a^'y, Quy`nh tu+` ta. quan Ba?ng, ra ve^`, bu.ng ba?o da.: Mo^.t duye^n, hai no+. ... Quye^'t pha?i tra? "no+." na`y !

Nguye^~n DDu+'c Hie^`n

---

1. Song nghi~a la` hai, cu~ng co' nghi~a la` cu+?a so^?, vi` the^' ra^'t kho' ti`m chu+~ -Do^'i la.i.
2. Tie^'ng -Di.a phu+o+ng nghi~a la` ke'o la.i, lo^i la.i.
3. Nga.n ngu+~: "Ca` cuo^'ng che^'t -De^'n -Di't co`n cay"
4. Ra('n la` cu+'ng, la.i co' nghi~a la` con ra('n ho. ha`ng vo+'i ro^`ng. Long la` bi. ba^.t go^'c, cu~ng co' nghi~a la` con ro^`ng. Nguye^n ca^u na`y co' hai con va^.t: ro^`ng, ra('n.
5. Gang la` gang tay, gang ta^'c la.i co' nghi~a la` du+a gang. Thu+? la` thu+? cho+i, la.i co' nghi~a la` con chuo^.t. Co' ta`i lie^.u che'p: "Qua? du+a chuo^.t tuo^.t tha(?ng gang, thu+? ty' thi` thu+?" ty' cu~ng co' nghi~a la` chuo^.t.